Hvers vegna gegn Davíð?

Ég hef sennilegast ekki fylgst nægilega vel með umræðunni upp á síðkastið til að skilja hvers vegna er verið að mótmæla formanni bankastjórnar Seðlabankans og krefjast afsagnar hans?

Skilst að það eigi að vera skipulögð mótmæli reglulega. Getur einhver sagt mér hverju á að mótmæla næst og hvers vegna beindust fyrstu mótmælin gegn Davíð Oddssyni en ekki t.d. gegn ríkisstjórninni eins og maður hefði ætlað í fyrstu?

Umdeilt viðtal í Kastljósi Sjónvarpsins á víst að hafa gert útslagið þar sem Davíð sagði að ríkissjóður myndi ekki greiða skuldir 'óreiðumanna'. Eins og ég skil þetta þá falla helst skuldir innlánsreikninga Landsbankans, ICESAVE á íslenska ríkinu. Ekki aðrar skuldir og þá enn síður venjulegar skuldir einkaaðila. Í því sambandi sagði hann að ríkissjóður stæði við allar sínar skuldbindingar og þá væntanlega verið að vísa í þessa innlánsreikninga erlendis. Ennfremur talar Seðlabankastjóri ekki fyrir hönd ríkisstjórnarinnar, einfaldlega vegna þess að hann er ekki í ríkisstjórn og því enn síður að hann hafi með þennan málaflokk að gera. Seðlabankinn er auk þess stofnun sem heyrir undir forsætisráðuneytið. Orð bankastjórans ættu því að öðru óbreyttu að hafa jafn mikla þýðingu út á við og ef Hagstofustjóri segði að ríkið ætli ekki að borga skuldir 'óreiðumanna', semsagt ætti ekki að hafa neina skuldbindingu fyrir Ísland í heild. Vinsamlegast leiðréttu mig ef ég er að fara villur vegar. Er ég ekki annars að skilja þetta rétt? Maður spyr sig ...

Lög um Seðlabanka Íslands má nálgast hér og þar kemur hvergi fram að nokkur starfsmaður Seðlabankans hafi nokkuð með ákvarðanir stjórnvalda að gera í þessum efnum: http://www.althingi.is/lagas/nuna/2001036.html

 

Mótmæla Davíð Oddssyni

Athugasemdir

[Ingólfur, 19.10.2008 kl. 00:31]

Er nokkur maður sem á meiri sök á ástandinu en Davíð?

Hver einkavinavæddi bankana?

Hver sá til þess að regluverkið í kringum bankana væri nánast ekkert?

Hver skipaði sjálfan sig sem seðlabankastjóra án þess að hafa fagþekkingu í það embætti.

Hver hélt uppi okurvaxtastefnunni?

Hverjum tókst samt ekki að halda verðbólgunni undir viðmiðunnarmarkmið nema í brot af þeim tíma sem markmiðin hafa gilt um?

Hver minkaði bindiskyldu bankanna?

Hver passaði ekki upp á að gjaldeyrisvarasjóðurinn væri í samræmiefnahagskerfið?

Hver ákvað 75% yfirtæku Glitnis sem gerði ástandið enn verra?

Hver tilkynnti um rússalánið sem ekki var?

Hver bað um að fá að koma í drottningarviðtal í Kastljósinu og sagði það sem íslenska þjóðin vildi heyra en allir erlendir fjárfestar tóku sem yfirlýsingu um kennitöluflakk frá talsmanni íslenska ríkisins?

Ef Davíð á ekki að segja af sér núna, hvenær er þá tilefni til þess að segja af sér?

[Georg P Sveinbjörnsson, 19.10.2008 kl. 03:22]

Nákvæmlega Ingólfur, kjarni málsins.

[Jóhannes H. Laxdal (IP-tala skráð) 19.10.2008 kl. 14:12]

>Hver einkavinavæddi bankana?

Það var gert útaf viðurlögum EES eða EFTA, man ekki alveg hvort það var.

[Rýnir (IP-tala skráð) 19.10.2008 kl. 15:09]

Sælir piltar,

og takk fyrir athugasemdirnar.

Af umræðunni að dæma, eins og hún hefur verið upp á síðkastið, kannski stillt upp (?), mætti draga þá ályktun að Davíð Oddsson væri einn mesti skúrkur Íslandssögunnar og allt sem hann kemur nálægt... og jafnvel það sem hann kemur ekki nálægt, klúðrist og sé honum að kenna, viljandi eða óviljandi. Einhverjir hafa gengið svo langt og kallað hann "efnahagslegt gereyðingarvopn" en er allt sem sýnist í þessum efnum, ekki alveg a.m.k. ef margar af staðreyndum málsins eru kannaðar. Ágætt að hafa það einnig í huga að ef eitthvað er endurtekið nægilega oft, þá byrjar fólk að trúa því... á það kannski við hér? Ég ætla ekki að dæma um það. Aðrir mega hafa skoðun á því.

Er nokkur maður sem á meiri sök á ástandinu en Davíð? - Hér er um samfellda aðburðarrás að ræða. Með því að benda á einn mann sem sökudólg öðru fremur til ég ekki heppilegt og ekki sanngjarnt þar sem ljóst er að aðilar eru fjölmargir sem hafa verið þátttakendur í þessari atburðarrás. Tala nú ekki um, svona strax eftir hrunið, mikið af ryki sem hefur þyrlast upp og byrgir mönnum sýn og langt í frá öll kurl komin til grafar í þessum málum. Ég hygg að margir kunni að sjá eftir eftir því að hafa dæmt hlutina, lagt nafn sitt við, hugsanlega of fljótfærnislega, á upplýsingum sem hafa ekki verið traustari en raun ber vitni. Ummæli manna verða grafin upp síðar meir, hvort sem þeim líkar það betur eða verr. Ef það kvikar í húsi, þá er fyrst reynt að ráða niðurlögum eldsins og bjarga því sem bjargað verður. Síðan, þegar búið er að slökkva eldinn og tryggja að húsið hrynji ekki, þá er hægt að leita að upptökum eldsins en ekki meðan ástand byggingarinnar er ótryggt eða laus eldur. Er það ekki annars nokkuð rökrétt?

Hver einkavinavæddi bankana? - Það er nú eitt, þegar bankarnir voru einkavæddir var talað um "einkavinavæðingu" að ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Framsóknar hafi komið verðmætum til vildarvina. Bent var á Davíð sem einn af aðalskúrknum í þeim efnum. Nú eru bankarnir ekki lengur til í sömu mynd, m.ö.o. fyrrum hluthafar hafa tapað öllu og þessir "einkavinir" orðið sérstaklega illa úti. Hlutir þeirra orðnir svo gott að engu. Þá er aftur bent á Davíð sem aðalskúrkinn.

Hver sá til þess að regluverkið í kringum bankana væri nánast ekkert? - Nú hefur Seðlabankinn ekkert með reglugerðasetningu að gera. Hitt er annað mál og væntanlega verið að vísa í forsætisráðherratíð Davíðs. Það er nú svo merkilegt að þessi málaflokkur heyrði væntanlega undir iðnaðar- og viðskiptaráðuneytið í hans tíð. Davíð fór aldrei með það ráðuneyti. Ef það á alltaf að benda á forsætisráðherra vegna alls þess sem talið er fara úrskeiðis í íslensku stjórnkerfi, eða bara á Íslandi yfir höfuð, þá veit ég ekki alveg hvernig það endar.

Hver skipaði sjálfan sig sem seðlabankastjóra án þess að hafa fagþekkingu í það embætti. - Nú var það Halldór Ásgrímsson, þáverandi forsætisráðherra sem skipaði hann sem formann bankastjórnar Seðlabankans. Ef einhver vill halda því fram að fyrrum formaður Framsóknarflokksins hafi verið viljalaust verkfæri í þeim efnum, þá eru það þeirra orð. Varðandi fagþekkinguna, jú Davíð er lögfræðingur að mennt eins og flestir vita. Hinsvegar leyfi ég mér að fullyrða að hann hafi nú ansi mikla reynslu og þekkingu af íslensku efnahagslífi eftir að hafa verið starfandi forsætisráðherra Íslands lengur en nokkur annar. Það er annars svo merkilegt að viðskiptaráðherra er heimspekingur en ætti auðvitað að vera viðskiptafræðingur, menntamálaráðherra er lögfræðingur en ætti jú auðvitað að vera kennari að mennt, iðnaðarráðherra er líffræðingur en ætti jú að vera iðnaðarverkfræðingur, utanríkisráðherra er sagnfræðingur að mennt en ætti jú auðvitað að vera menntuð í alþjóðastjórnmálum samkvæmt sömu speki. Síðast en ekki síst er fjármálaráðherra dýralæknir en ætti auðvitað að vera hagfræðingur er það ekki? Ágætt að halda því til haga að William Fall forstjóri Straums fjárfestingarbanka er einnig dýralæknir. Þetta er enn merkilegra þegar haft í huga að Straumur virðist vera svo gott sem eina fjármálafyrirtækið í Kauphöllinni sem er að komast tiltölulega vel út úr þessum hremmingum. Fyrirtækið er a.m.k. ekki farið á hausinn enn. Kannski eitthvað sé kennt í dýralæknanáminu sem komi mönnum vel í því efnahagslega umróti sem nú á sér stað? Það er semsagt víða pottur brotinn í gráðum ráðamanna samkvæmt þessari speki og margt sem þyrfti að laga... eða hvað? Auðvitað snúast hlutirnir ekki um hvaða gráðu einstakir ráðamenn eru með, heldur þeirri þekkingu sem þeir búa yfir, sem þarf ekki endilega að vera mæld í einhverjum fjölda eða tegundum gráða.

Hver hélt uppi okurvaxtastefnunni? - Það er nú svo merkilegt að tæki Seðlabankans til að berjast gegn verðbólgu eru ekki mörg. Helst eru það hinir óvinsælu stýrivextir. Skiljanlega eru ekki margir ánægðir með háa vexti. Hitt er annað mál, ef sparifjáreigendur hætta að leggja peningana sína inn í bankann, af ótta við að innistæðan rýrni stórkostlega í verðbólgubáli, þá er nú ekki mikið eftir fyrir banka til að lána út til að halda efnahagslífinu gangandi. Verðbólgan bjagar svo til allar stærðir og skapar stórkostleg vandræði. Ekki er á það bætandi eins og staðan er í dag. Hér er bara um vonda kosti að ræða. Það er einnig langt í frá einfalt mál að reka fyrirtæki þegar vextir jafn háir sem raun ber, nema auðvitað ef fyrirtækið er heppilega fjármagnað. Ekkert erlent lánsfé munum við heldur fá næstu árin, miðað við það sem undan er gengið. Svo er ágætt að halda því til haga að Davíð er ekki eini starfsmaður Seðlabankans. Bankastjórar Seðlabankans eru þrír og þess utan fjöldinn allur af hagfræðingum sem starfar þar innanborðs. Af umræðunni mætti stundum ætla að maðurinn væri eini starfsmaður bankans, eða væri bara Seðlabankinn yfir höfuð, a.m.k. sá sem öllu réði þarna innanborðs og héldi málum í heljargreipum sér. Við vaxtaákvarðanir eru bankastjórarnir því þrír sem ákveða hvað gert skuli, eftir að hafa unnið eftir upplýsingum frá hagfræðisviði bankans, eftir því sem ég best veit.

Hverjum tókst samt ekki að halda verðbólgunni undir viðmiðunnarmarkmið nema í brot af þeim tíma sem markmiðin hafa gilt um? - Mikil er ábyrgð hans, ef það má persónugera verðbólguna í honum, svo ekki sé minnst á það að talsverð verðbólga hefur nú oft á tíðum skotið upp kollinum hér á landi. Stýrivextir eru jú hækkaðir til að stemma stigu við verðbólgu og verðbólguvæntingar. Það er tæpast einfalt mál að hafa stjórn á öllum þeim öðru þáttum sem kynda undir verðbólguna ...

Hver minkaði bindiskyldu bankanna? - Nú er það svo að bindiskyldan hefur áhrif á hversu mikið bankar eiga að halda eftir af innlánum en hefur engin áhrif á það fjármagn sem bankarnir hafa fengið að láni erlendis, sem eru gríðarlegir fjármunir. Það er aðalatriðið, bankarnir hafa verið að fá geigvænlegar upphæðir að láni erlendis, til þess að lána áfram. Bindiskyldan hefur ekkert með þetta að gera og hefði ekki nein áhrif svo að segja þrátt fyrir að hún væri hækkuð eða lækkuð. Það væri eins og að reyna að hækka hitastig í herbergi, með því að stilla ofn sem ekki virkaði. Hefur engin áhrif. Ágætis útskýringu á bindiskyldu má annars finna hér fyrir fróðleiksfúsa: http://www.visindavefur.is/svar.asp?id=841

Hver passaði ekki upp á að gjaldeyrisvarasjóðurinn væri í samræmiefnahagskerfið? - Nú verð ég að spyrja til baka, hvað telur þú að eðlilegur gjaldeyrisvarasjóður ætti að hafa verið? Gjaldeyrisvarasjóðurinn sem höfum núna, dugar í innflutning í 9 mánuði sem er umfram það sem gerist víða annars staðar. Verðum að hafa í huga að stærð efnahagsreikninga bankanna nam um 12x landsframleiðslu Íslands! - Höfum einnig í huga hér er um skattfé að ræða, sem ég, þú og allir skattskyldir einstaklingar á Íslandi þurfum að standa skil á; þ.e.a.s. vegna gjaldeyrisvarasjóðsins.

Hver ákvað 75% yfirtæku Glitnis sem gerði ástandið enn verra? - Nú held ég að það sé töluverð einföldun á því að segja að vegna umræddrar yfirtöku á Glitni hafi allt farið í kaldakol, þó vissulega eftir þann atburð versnuðu hlutirnir. Er það sök Davíðs að Glitnir gat ekki borgað sínar skuldir, af umræðunni mætti stundum ætla það. Undirliggjandi þrýstingur í íslensku hagkerfi var búinn að vera til staðar í töluverðan tíma og margir vilja frekar meina að það sem gerðist hafi ekki verið spurningum um hvort, heldur hvenær einhverjir mjög alvarlegir hlutir myndu eiga sér stað. Hvernig er samt hægt að persónugera það í Davíð? Staðan var þessi, Glitnir átti að standa skil á láni 15. október að upphæð 600 m. EUR - Það er mikil upphæð, eða um 90 milljarðar íslenskra króna m.v. gengið í dag. Hvað gat Seðlabankinn og ríkisstjórnin gert þegar ósk um lán til þrautavarna barst? Þrír kostir voru í stöðunni, svo til hver öðrum verri: 1) Hafnað þessari lánsbeiðni og vísað þeim á dyr enda langt í frá sjálfgefið að bankar geti fengið lán til þrautarvarna. 2) Veitt þeim lánið án þess að hafa nokkra vissu fyrir því að það yrði endurgreitt. Sérstaklega þegar haft er í huga að aðrir stórir gjalddagar voru framundan hjá Glitni. Hvernig í ósköpunum átti að greiða þá þegar Seðlabankinn virtist vera sá eini sem vildi / gat lánað þeim? 3) Keypt hlutafé í bankanum og þannig ná að greiða þetta lán, sem og taka yfir stjórn bankans með það væntanlega að markmiði að koma hlutunum þannig fyrir að hægt yrði að standa skil á öðrum skuldbindingum bankans með einhverjum breytingum á fyrirkomulagi bankans, t.d. selja eignir bankans. Það virðist vera mikill misskilningur að hlutverk seðlabanka sem lánveitandi til þrautarvarna, felist í því að sjálfgefið sé að hægt sé að taka himinhá lán hjá bankanum án þess að hafa nokkrar alvarlegar skuldbindingar í för með sér. Því til viðbótar er ágætt að hafa það í huga að ég man ekki eftir í fljótu bragði neinni skýrslu erlendra greiningaraðila sem lagði blessun á íslenskt fjármálakerfi. Það segir nú eflaust meira en margt annað, hvers vegna fór sem fór. Það virðist ekki hafa verið nokkur trú á því að íslenskt fjármálakerfi gæti borið sig til lengdar af hálfu erlendra aðila.

Hver tilkynnti um rússalánið sem ekki var? - Hef það nú á tilfinningunni að það hafi nú verið meiri alþjóðapólitík frekar en nokkuð annað. Það er svo merkilegt að svokallaðar vinaþjóðir Íslands virðast hafa verið að hjálpa okkur gott sem ekki neitt í þessari krísu sem er búin að vera í gangi. Það að Rússar af öllum myndu lána okkur, hefur hringt mörgum viðvörunarbjöllum hjá þessum svokölluðu vinaþjóðum okkar, þegar lega landsins er höfð í huga og pólitískt landslag sem slíkt hefði í för með sér að Rússar myndu bjarga okkur. Margar af þessum þjóðum vilja tæpast hugsa það til enda...og því ýtt við þeim.

Hver bað um að fá að koma í drottningarviðtal í Kastljósinu og sagði það sem íslenska þjóðin vildi heyra en allir erlendir fjárfestar tóku sem yfirlýsingu um kennitöluflakk frá talsmanni íslenska ríkisins? - Nú þekki ég ekki hvernig ritstjórn Kastljós Sjónvarpsins virkar en þó skulum við fara varlega í það að gefa okkur það að hægt sé að stjórna umsjónarmönnum Kastljósins um hverjir eigi að vera viðmælendur þáttarins. Held það yrði tekið óstinnt upp í meira lagi af hálfu þeirra sem sjá um þennan annars ágæta þátt. Það er einnig svo merkilegt að íslenska ríkið ber ekki ábyrgð á neinum af skuldum bankanna, ekki frekar en ef ég og þú förum og stofnum til skulda erlendis, þá ber íslenska ríkinu, íslenskum skattborgurum, ég og þú og fleiri, ekki að borga það. Ef ég skil þetta allt saman rétt, þá liggur ábyrgð íslenska ríkisins í tengslum við innlánareikningunum ICESAVE. Það fellur á íslenska ríkið að öðru óbreyttu. Davíð sagði í umræddu viðtali að ríkissjóður myndi standa skil á sínu sem fyrr, þ.e.a.s. skuldum vegna þessara innlánsreikninga, en ekki öðrum skuldum einkaaðila. Það er fullkomlega eðlilegt. Aðrir skattborgar bera ekki ábyrgð á skuldum einkaaðila, slíkt væri í meira lagi óeðlilegt. Ég get tæpast ímyndað mér að erlend stjórnvöld hafi geta skilið þetta á annan hátt og ef svo væri, þá vitaskuld væri það væntanlega reynt að staðfesta frá fjármálaráðherra landsins um hvort svo sé í pottinn búið. Það að heyra eitthvað annað frá manni í sjónvarpsþætti, sem ekki situr í ríkisstjórn og hefur ekkert ákvörðunarvald um þetta, tel ég ansi hæpið og sérstaklega að erlendar ríkisstjórnir hlaupi svo á sig? Það getur ekki verið nema eitthvað annað komi til. Höfum einnig í huga að umræddar heildarskuldir íslensku bankanna eru ekki litlar, heldur margfaldar, 12 x íslensk landsframleiðsla! Það að reyna að borga það allt upp, tæki margar, margar, margar kynslóðir af afkomendum okkar. Sumir vilja kannski skuldsetja afkomendur sína, það er þeirra mál. Hvers vegna ættu þessar kynslóðir annars að borga það allt, svo ekki sé minnst á ef þeim ber ekki nein skylda til þess, hvorki lagalega né með öðrum hætti? Satt best að segja er ég ekki ólmur að greiða skuldir annarra og geri passlega ráð fyrir því að fæstir vilji gera það, þó kannski einhverjir? Hver veit. Miðað við umræðuna virðast þó einhverjir vera til. Allt gott um það að segja, það er þeirra mál.

Ef Davíð á ekki að segja af sér núna, hvenær er þá tilefni til þess að segja af sér? - Ekki misskilja mig, ég er vissulega fylgjandi því að menn verði dregnir til ábyrgðar ef lög hafi verið brotin eða annað misjafnt, refsivert í gangi. Slíkt er eðlilegt. Hinsvegar virðist sem öll orkan beinist í það að fá einn mann úr Seðlabankanum og hlutirnir persónugerðir með meiru, að liggur við, segja sumir í pólitískum nornaveiðum. Það er fínt að fólk hafi mismunandi skoðanir, það er eðlilegt og gefur lífinu meiri lit. Tala nú ekki um ef einhver hefur nennt að lesa þetta allt saman hjá mér, það er líka ánægjulegt... Hinsvegar, það sem kemur fram að ofan er mun meira í ætt við staðreyndir en skoðanir, svo vinsamlegast leiðréttið mig ef ég er ekki að fara rétt með hluti. Sé bara ekki hverju breytir ef Davíð segði af sér, sérstaklega ekki miðað við það sem stendur hér að ofan? Maður spyr sig ...

[Georg P Sveinbjörnsson, 19.10.2008 kl. 15:23]

Ég las þetta og er nú bara nokkuð sammála þér um flest, tel það raunar mistök að verið sé leggja ofuráherlsu á Davíð.

Það ætti raunar ekki að þurfa að ræða það eftir alvarlegasta og afdrifaríkasta klúður íslanssögunnar að seðlabankasstjórnin eins og hún leggur sig á að hafa manndóm og skynsemi til að segja af sér, voru greinilega ekki að vinna vinnuna sína þega fjöldi venjulegs fólks sá hvert stefndi langt á undan þeim sem þó fá borgað fyrir að vera á tánum. Sama á við ríkisstjórnina, klúðrið og andvaraleysið...blekkingar og lygar jafnvel fram á á síðustu stundu er ekki hægt að fyrirgefa og ef ekki ábyrgð eftir þessi ósköp þá hvenær?